بررسی گسترةآلودگی‌ خاک‌ها و منابع آلاینده متاثر از تهران در دهستان‌های قلعه نو و کهریزک شهرستان ری

زمینه و هدف: خاک به­عنوان یکی از سیستم کلیدی زمین، ارائه­دهندة کالاها، خدمات و منابع برای نوع بشر است و با آسیب آن، شالودة بخش مهمی از  احتیاجات بشری از هم خواهد گسست. هدف این تحقیق بررسی میزان عناصر و مواد آلاینده و شناسایی منابع آلایندگی در خاک­های سطحی دهستان قلعه­نو و بخشی از دهستان کهریزک در جنوب شهر تهران با تاکید بر نقش کلانشهر تهران در این زمینه بوده است. روش بررسی: این تحقیق در پاییز سال 1396 انجام شده و داده­های مورد استفاده در آن از اندازه­گیری مواد آلاینده­ در نمونه­ها، به­دست آمده­اند. در اجرای تحقیق، 144 نقطه نمونه به روش شبکه­بندی انتخاب گردیده و پس از  برداشت و اندازه­گیری، نتایج حاصل شده در سیستم اطلاعات جغرافیایی وارد شده­اند. سپس به روش IDW  میان­یابی صورت گرفته و نقشه­های پهنه­بندی استخراج گردیده­اند. تحلیل­ها مبتنی بر نقشه­های مستقل و روی­هم نهاده­شده از توزیع فضایی مواد آلاینده در انطباق با داده­های کمی و مقادیر و اندازه­ها در منابع آلایندگی بوده است. یافته­ها: تحلیل داده­ها و نقشه­های پهنه­بندی نشان داد که غلظت باریوم، کبالت، کروم، مس، نیکل، سرب، اورانیوم و روی در خاک­های منطقه از حدود مجاز بالاتر بوده و دامنه غلظت­ آلاینده­های مورد مطالعه(برحسب میلی­گرم در کیلوگرم خاک) و ناحیه تمرکز هر یک این­گونه بوده است : سرب 6 تا168  و بیشینه در شمال­شرق، کادمیوم  از 6/0 تا 2 و بیشینه در شمال­غرب، آرسنیک از 6/0 تا 4/13 و بیشینه در شمال­شرق،  نیترات 80 تا 700 با بیشینه در جنوب­غربی، کربن آلی 6/0 تا 3 و بیشینه تمرکز در شمال­غرب و بالاخره ترکیبات نفتی با میانگین 051/0 و تمرکز بیشترین غلظت­ها در مرکز منطقه. در یک­چهارم از کل 16 ترکیب مواد نفتی، رقم آلودگی بالاتر از حد استاندارد به­دست آمده است. بحث و نتیجه­گیری: هرچند در همة منطقه، آلودگی خاک محرز است، اما شدت آلودگی در مجموع در قسمت­هایی بالاتر است که استفاده­گسترده­تری از فاضلاب­های تصفیه نشده در آبیاری صورت می­گیرد. کانال­های خاکی انتقال­دهندة فاضلاب، استفاده از فاضلاب­های خام در آبیاری و مجموعه صنایع پالایش نفت و ذخیره و پخش فرآورده­های نفتی، بر آلودگی خاک­ها تاثیر داشته­اند.